بیا تا گل برافشانیم و می در ساغر اندازیم
فلک را سقف بشکافیم و طرحی نو دراندازیم
اگر غم لشکر انگیزد که خون عاشقان ریزد
من و ساقی به هم تازیم و بنیادش بر اندازیم
سلام و درود بی پایان بر دوستداران طبیعت رامهرمز باد.
در راستای زنده نمودن باغ های قدیم بر مبنای دانش و روش های نو، این مطلب را به نگاهی تازه در زمینه باغ های جدید رامهرمز اختصاص می دهیم .
از استاد داریوش کلانترهرمزی و بزرگوارانی که با تهیه عکس ها و راهنمایی ها برای شناحت بیشتر ما متن هایی را نیز فرستادند ، سپاس ویژه داریم .
نمای هوایی رامهرمز در دهه سی خورشیدی
پاره ای از عوامل نابودی باغ های قدیم رامهرمز
گرچه عنوان نمودن باغداری سنتی با زیباییهای آن خوشایند است، ولی امکان دارد یادآوری سختیها و هزینههای سنگین آن در گذشته نیز عزیزانی را که گریبانگیر آن بوده اند آزرده خاطر کند. اما چارهای نیست و برای نتیجه گیری در پایان هر موضوع، لازم است که نکات زیبا و نا زیبا را با هم مرور کنیم تا نتیجه بهتری گرفته و به راهکاری برای رسیدن به هدف و مقصودمان که فراهم نمودن شرایطی بهتر از گذشته است، دست یابیم. در این زمینه به راهنمایی و اظهار نظر کارشناسان و اساتید هر موضوع نیاز داریم تا مردم عزیز رامهرمز را از تجربههای خود بهره مند سازند.
مقدمه
این نوای محلی یعنی نوای «ساز و دهل»، در گذشته با زندگی مردم عجین شده و احساسات مردم را چه در شادی و چه در غم و اندوه ظاهر میساخت و به نوعی زبان گویای احساسات مردم شده بود. اگر بخواهیم بر مبنای اصول موسیقیایی (که اعلام نظر اساتید فن را میطلبد) برخورد کنیم، این نوای محلی در چند سبک اجراء میشده است که هر سبکی تابع شرایط و زمان خاص خود بوده و در زنده نگهداشتن روحیه مردم نقش مهمی را بازی میکرده است.
سبک چوببازی
این سبک ساز و دهل که در گذشته بیشتر جنبهی حماسی و به نوعی ورزش خاص مردان تلقی میشد، با استفاده از دو عدد چوب یکی بهنام (درک) و دیگری بهنام (ترکه) شکل میگرفت. به همین دلیل عدهای هم آن را «ترکهبازی» مینامند. طول درک حدود 5/ 1 تا 2 متر و قطر آن حدود پنج تا هفت سانتیمتر و طول ترکه حدود یک متر و قطر آن دو سانتیمتر میباشد.
سبک دستمالبازی
این سبک ساز و دهل در گذشته بیشتر جنبه خصوصی داشت. کاربرد آن هم بیشتر در عروسیها بود. در آن زمان بعد از پایان یافتن آواز ساز و دهل به سبک چوببازی که معمولاً تا پاسی از شب ادامه داشت و جمعیت حاضر در میدان چوببازی پراکنده میشد، نوازندگان ساز و دهل از پشت بام به داخل حیاط میآمدند. بعد از اینکه کار پذیرایی از دعوتشدگان به پایان میرسید، پذیرایی از نوازندگان ساز و دهل نیز انجام میشد. سپس نوازندگان در جایگاه خود در حیاط قرار میگرفتند.
بخش هفتم : بازار و تجارت در رامهرمز
شهرستان رامهرمز از دیر باز دارای بازارهای معروفی بود که در منطقه شهرت فراوانی داشتند. مقدسی در وصف رامهرمز میگوید: رامهرمز قصبه بزرگی است و بازارهای بسیار و پر نعمت دارد. مسجد جامع زیبایی دارد که در گرد آن بازارهای آبادی بر پا شده و از بناهای عضدالدوله دیلمی میباشد. این بازارها در هیچ جا مانند ندارد. تماما سنگ فرش، مسقف، پاکیزه، زیبا و روشن است. این بازارها درهایی دارد که در شب بسته میشوند و در این بازارها، حصیربافان سکونت دارند و در بازار بزازها تیمچه خوبی هست. رامهرمز در سده چهارم هجری قمری به سبب کرم ابریشمی که در آن به عمل میآمد و به دیگر نقاط صادر میشد، شهرت جهانی داشت. در قرن اخیر هم بازارهایی در شهرستان رامهرمز از رونق خوبی برخوردار بودند که مهمترین آنها بازار رضاخانی و بازار کیمه شهریاری میباشند.
بازار کیمه شهریاری
بازار کیمه در گذشته بیشتر در زمینه صادرات محصولات کشاورزی و فراوردههای آن به خارج از رامهرمز و از مسیر بنادر به مناطق حاشیه خلیج فارس فعالیت داشت. تا آنجایی که بنده به خاطر دارم، مغازههای تجاری و بنگاههای میوه و تره بار در دو سمت خیابان از ابتدای کیمه تا خروجی آن قرار داشتند. عمارت صمیمی هم که یادگاری از دوره قاجاریه در کیمه شهریاری قرار دارد، در گذشته بازار بزرگ کیمه بخشی از این عمارت با شکوه بوده است .
مشاغل تجاری پراکنده در شهر
وجود و رونق دو بازار بزرگ رامهرمز که بازار رضاخانی را بازار مهم داخلی و بازار کیمه شهریاری را بازارصادراتی و مرکز بنگاههای میوه و تره بار و محل داد و ستدهای کاروانها بهویژه در دورانی که خوانین بختیاری در حکومت رامهرمز نقش موثری داشتند، را میتوان قلمداد کرد. علاوه بر آن ایلخانان بختیاری یا نمایندگان آنان بنا به ضرورت و نیاز مردم، کاروانها و سپاهیان، اقدامهای مفیدی در رامهرمز انجام دادند که میتوان به ساخت مسجد، مدرسه، حمام و به مرور زمان دفتر مسافر بری بختیاری را پس از ورود ماشین در زندگی مردم اشاره کرد. از آن جمله مسجد عزیزالله خان را میتوان نام برد که در میدان آزادی واقع شده بود و اکنون تغییر نام داد.
قلعه دا و دختر
این قلعه در شمال رامهرمز در دامنههای کوهی گچی بر روی دو تپه در امتداد هم واقع شده است. شکل گرد و دایره مانند هر دو واحد قلعه چنان است که معماری قلعه سازی رومی را میرساند و مانند آثاری است که از قلاع رومی در جنوب مدیترانه کمابیش بر جای ماندهاند.